Theo đại biểu Nguyễn Thị Lan, đại dịch Covid-19 đã và đang tác động sâu sắc đối với kinh tế, chính trị, xã hội của nhiều nước, vùng lãnh thổ và đến nay vẫn diễn biến khó lường trên quy mô toàn cầu.
Việt Nam là một điểm sáng về khống chế, đẩy lùi dịch bệnh và nhanh chóng tiếp cận trạng thái bình thường mới. Nhiều lĩnh vực kinh tế đời sống đang phục hồi, có thể kể đến lĩnh vực giáo dục đào tạo.
"Bộ Giáo dục và Đào tạo và các trường đại học, các học viện đã rất chủ động và thích ứng nhanh với diễn biến dịch bệnh, đã áp dụng sinh động và hiệu quả công nghệ thông tin, công nghệ số vào giảng dạy và đào tạo, đặc biệt đã chủ động xây dựng các kịch bản để ổn định trở lại các hoạt động đào tạo và thi tuyển sinh đại học" - GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.
    |
 |
| Đại biểu Nguyễn Thị Lan thảo luận tại nghị trường Quốc hội chiều 15/6. |
Cũng theo bà Lan, báo cáo của Chính phủ đã đề cập nhiều nhiệm vụ và giải pháp có tính khả thi cao để vừa sẵn sàng chủ động ứng phó với những nguy cơ tiềm ẩn do Covid-19 có thể gây ra và vừa để phục hồi phát triển kinh tế xã hội.
"Tôi cho rằng, cả trong thời gian trước mắt và lâu dài đều cần phải chú trọng đến giải pháp khoa học công nghệ để áp dụng trong quản lý, tổ chức sản xuất, giám sát an toàn chất lượng, đặc biệt là cần phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo để đổi mới sáng tạo ra nhiều công nghệ và coi đây là giải pháp đột phá, là động lực then chốt cho sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững" - bà Lan nói.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng, chủ trương, chính sách phát triển, nâng cao năng lực, đổi mới sáng tạo quốc gia đã được thể hiện trong Nghị quyết số 52 của Bộ Chính trị và được cụ thể hóa trong Nghị quyết số 50 của Chính phủ về Chương trình hành động.
Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đóng vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh cho các sản phẩm hàng hóa của đất nước, kiến tạo ra quá trình phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Việc hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là một quá trình có nhiều điểm đột phá, xương sống là sự phát triển của nền khoa học công nghệ quốc gia với vai trò dẫn dắt của các trường đại học, các viện nghiên cứu và gắn bó hữu cơ với hoạt động của doanh nghiệp.
Đại biểu Nguyễn Thị Lan dẫn chứng một số bài học kinh nghiệm thành công về đổi mới sáng tạo của các nước trên thế giới, nơi các trường đại học đã trở thành hạt nhân thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Điển hình như trường Đại học KU Leuven của Bỉ là trường được xếp hạng đổi mới sáng tạo số 1 châu Âu, sở hữu hàng trăm sáng chế trên năm và tạo ra gần 150 doanh nghiệp khởi nghiệp trong nhà trường trên nhiều lĩnh vực công nghệ, mỗi năm chuyển giao khoảng 2.000 hợp đồng.
Tương tự như vậy tại Hà Lan, nơi có nền nông nghiệp hiện đại hàng đầu thế giới, trường Đại học Wageningen được xem là xương sống, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp và hình thành các khu đổi mới sáng tạo như Food Valley, Seed Valley và tương tự như Silicon Valley tại California.
"Đối với nước ta để phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, cần phối hợp đồng bộ và chặt chẽ giữa Chính phủ, cơ sở nghiên cứu các trường đại học, doanh nghiệp" - bà Lan kiến nghị.
Trong đó, Chính phủ giữ vai trò là hạt nhân kiến tạo và đổi mới. Trường đại học và viện nghiên cứu có vai trò dẫn dắt, định hướng thông qua các phát kiến về công nghệ nguồn, bài toán lõi để định hướng sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế và doanh nghiệp là khu vực trung tâm để đổi mới sáng tạo.
Để thúc đẩy nhanh quá trình phục hồi sau Covid-19 và phát triển kinh tế bền vững, bà Lan đề nghị cần có đánh giá toàn diện và đầy đủ tác động của đại dịch Covid-19 đến các mặt của đời sống kinh tế - xã hội.
Từ đó, Nhà nước có thể huy động nguồn lực phù hợp và kịp thời hỗ trợ người dân, các tổ chức, các doanh nghiệp khắc phục nhanh và hiệu quả các thiệt hại do dịch bệnh gây ra.
Để sớm chủ động phát triển trong trạng thái bình thường mới và nhiệm vụ chiến lược lâu dài thì cùng với các giải pháp về thể chế nguồn lực, cơ sở hạ tầng kỹ thuật số cần xây dựng chiến lược, lộ trình, kế hoạch trung hạn, dài hạn và có cơ chế giám sát hiệu quả để phát triển các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Cần có chiến lược đầu tư quy hoạch mạng lưới các trường đại học, viện nghiên cứu, trung tâm khoa học, công nghệ quốc gia thực sự đủ mạnh, đủ tầm, đủ sức để giải quyết các bài toán về công nghệ để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Chúng ta cần coi phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia là giải pháp đột phá, là động lực để phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.
Chiến lược phát triển các hệ sinh thái đổi mới sáng tạo lành mạnh, có tính kiến tạo cao, chắc chắn sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong tất cả các lĩnh vực của đất nước.
"Đặc biệt, trong lĩnh vực nông nghiệp, nơi chúng ta đang có nhiều lợi thế và dư địa để đổi mới sáng tạo và đổi mới sáng tạo là chìa khóa để biến Việt Nam khát vọng hùng cường thành một quốc gia khởi nghiệp có sức cạnh tranh cao trên trường quốc tế" - đại biểu Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.