Thảo luận về 2 chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục, y tế, các đại biểu Quốc hội đã góp ý một số giải pháp để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả thực hiện.
Sáng 25/11, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra và thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035; Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035. Tổng Bí thư Tô Lâm dự phiên thảo luận tại Tổ 1.
Loại bỏ tư duy quản lý cũ
Thảo luận tại Tổ 1 - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội bày tỏ sự tán thành với những mục tiêu mà 2 chương trình đặt ra.
Đặc biệt, đối với Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035, PGS.TS Bùi Hoài Sơn đánh giá điểm mạnh, đó là 5 dự án thành phần được thiết kế chặt chẽ và đi đúng vào “điểm nghẽn” của giáo dục: Cơ sở vật chất - giáo dục nghề nghiệp - giáo dục đại học - đội ngũ nhà giáo - giám sát và đánh giá.
    |
 |
| Tổng Bí thư Tô Lâm tham dự phiên thảo luận tại Tổ 1 - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội |
Để thực sự tạo chuyển biến, PGS.TS Bùi Hoài Sơn lưu tâm đến ba trục chính: Trục thể chế - đúng tinh thần Nghị quyết 66; Trục khoa học - công nghệ và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết 57; Trục văn hóa - con người - đồng điệu với Nghị quyết chấn hưng văn hóa và Nghị quyết 72 về y tế.
“Chúng ta không thể kỳ vọng các mục tiêu lớn mà vẫn giữ tư duy quản lý cũ. Tôi đề nghị xây dựng cơ chế đặc thù cho đại học trọng điểm: Tự chủ mạnh, quản trị theo chuẩn quốc tế. Loại bỏ các thủ tục gây cản trở đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị; Thực hiện nghiêm chế độ giải trình, thanh tra chuyển đổi số toàn ngành” - PGS. TS Bùi Hoài Sơn nói.
|
 |
| PGS. TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hộp phát biểu |
Đối với trục khoa học - công nghệ và chuyển đổi số, ông đề nghị xây dựng nền tảng dữ liệu chung toàn ngành, quản lý học tập suốt đời cho từng công dân. Bộ học liệu số mở quốc gia. Phát triển phần mềm xử lý đạo văn chung để bảo đảm liêm chính học thuật; phát triển chuẩn giáo viên số, trường học số, hệ thống đánh giá bằng AI.
Đối với trục văn hóa - con người, đại biểu này đề nghị đưa giáo dục văn hóa, nghệ thuật, di sản vào nhà trường một cách bài bản; xây dựng môi trường học đường lành mạnh, an toàn, hạnh phúc, đồng thời bảo đảm dinh dưỡng học đường, sức khỏe tinh thần học sinh - đúng tinh thần Nghị quyết 72.
Đề nghị tăng tỷ lệ chi cho nghiên cứu
Nêu vấn đề ở Điều 1, dự thảo Nghị quyết đặt ra mục tiêu rất cao như phát triển hệ thống đại học hiện đại, có trường vào tốp khu vực và thế giới, đại biểu Nguyễn Thị Lan (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) chỉ ra, dự thảo mới dừng ở “mục tiêu định vị”, chưa có cơ chế để các trường thực sự trở thành động lực của khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo.
|
 |
| ĐBQH Nguyễn Thị Lan (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) phát biểu |
GS Nguyễn Thị Lan kiến nghị cho thí điểm cơ chế tự chủ theo mô hình sandbox cho các đại học trọng điểm (thực hiện quyền tự chủ một cách mạnh mẽ trong kiểm soát an toàn); hình thành trung tâm nghiên cứu - đổi mới sáng tạo quốc gia đặt tại đại học, có cơ chế tài chính linh hoạt và gắn kết doanh nghiệp; tăng tỷ lệ chi cho nghiên cứu, không chỉ dồn vào đầu tư hạ tầng; ban hành chuẩn “đại học nghiên cứu” để định hướng đầu tư có trọng tâm.
Cần lượng hoá rõ ràng từng chỉ tiêu
Thảo luận về Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035, ĐBQH Trần Thị Nhị Hà cho biết, dự thảo đặt ra các chỉ tiêu rất cao, trong bối cảnh y tế Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ việc già hoá dân số nhanh, tỷ suất sinh thấp, mất cân bằng giới tính khi sinh, các bệnh không lây nhiễm, tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi, béo phì cũng gia tăng, trong khi đó nhân lực y tế cơ sở vừa thiếu, vừa yếu, vừa chưa đồng bộ…
Đối với mục tiêu “tỷ lệ xã, phường, đặc khu đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã là 90% vào năm 2030 và đạt 95% đến năm 2035”, đại biểu đánh giá, đây là tiêu chuẩn cao so với tiêu chuẩn chung của các nước có cùng mức thu nhập.
Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã của Việt Nam do Bộ Y tế ban hành cũng tiếp cận vấn đề tiêu chí y tế xã rộng hơn, không chỉ quy định về điều kiện đối với trạm y tế. Theo đại biểu này, bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã cần phải thay đổi phù hợp với mô hình trạm y tế xã phường mới, và Trạm y tế là đơn vị sự nghiệp công lập..
Bên cạnh đó, Dự thảo Nghị quyết đưa ra mục tiêu: “Tỷ lệ trạm y tế xã, phường, đặc khu trên toàn quốc triển khai thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm đầy đủ theo quy trình được hướng dẫn đến năm 2030 đạt 100% và duy trì đến năm 2035".
|
 |
| Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) |
“Mục tiêu trong dự thảo Nghị quyết là rất cao, vượt mức trung bình trong khu vực và các nước có mức thu nhập trung bình tương đương. Triển khai được thành công mục tiêu này đòi hỏi phải đầu tư nguồn lực rất bài bản, có các chính sách để đảm bảo nhân lực tại tuyến xã. Cần phải được triển khai đồng bộ Hồ sơ sức khỏe điện tử gắn với VneID trên tất cả các địa bàn” - đại biểu đánh giá.
|
 |
| Toàn cảnh phiên thảo luận tại Tổ 1 |
Về nguồn lực đầu tư công cần được phân bổ một số nguyên tắc ngay trong dự thảo này, đại biểu Trần Thị Nhị Hà đề nghị sửa điểm b Mục 4 của Dự thảo Nghị quyết: “Tỷ lệ phân bổ bắt buộc tối thiểu tổng vốn đầu tư công từ 60-70% được sử dụng cho hệ thống y tế tại xã, phường; đồng thời quy định hệ số ưu tiên đầu tư theo vùng, trong đó những vùng khó khăn được ưu tiên mức đầu tư cao hơn từ 1,3 - 1,5 lần theo thực tiễn của từng địa phương”.
Đại biểu Trần Thị Nhị Hà đánh giá, hồ sơ Dự thảo Nghị quyết hiện chưa làm rõ được hiện trạng của các lĩnh vực gắn với từng mục tiêu cụ thể; tờ trình cũng chưa có phân tích đầy đủ về sự cần thiết phải xây dựng mục tiêu, chưa so sánh với các tiêu chuẩn, khuyến nghị quốc tế và khu vực, đặc biệt chưa dự báo được quy mô nguồn lực cần thiết để thực hiện các chỉ tiêu đề ra trên cơ sở thực trạng hiện có.
Đại biểu kiến nghị phải khẩn trương hoàn thiện toàn bộ hồ sơ Dự thảo, trong đó phân tích căn cơ, lượng hoá rõ ràng từng chỉ tiêu; đối chiếu với chuẩn quốc tế; xác định rõ yêu cầu về nhân lực, tài chính, cơ sở vật chất; và bảo đảm cân đối được các nguồn lực ngay từ đầu.
“Chúng ta tuyệt đối tránh tình trạng sau khi ban hành lại phải điều chỉnh quy định, điều chỉnh thang đánh giá chỉ để đạt được số liệu đã đề ra. Một Nghị quyết của Quốc hội phải là cam kết thực chất, khả thi, có cơ sở khoa học và có tính ràng buộc đủ mạnh để tổ chức thực hiện” - bà nói.
Thái Sơn
https://tuoitrethudo.vn/