Ngày 15/9/2021, nhóm nghiên cứu mạnh Ngôn ngữ học ứng dụng Tiếng Anh – khoa Sư phạm và ngoại ngữ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã tổ chức seminar trực tuyến với chủ đề “Analysis of translation errors- Phân tích các lỗi biên dịch” do ThS. Trần Thanh Phương – Bộ môn Tiếng Anh chuyên nghiệp trình bày.
Theo Howatt (1984), dịch thuật luôn được xem là một thành tố quan trọng hàng đầu trong quá trình dạy ngôn ngữ. Biçer (2002) cũng nhấn mạnh sự cần thiết của dịch thuật đối với sinh viên ngôn ngữ và sinh viên chuyên ngành dịch. Trong chương trình đào tạo ngành Ngôn ngữ Anh tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, môn Biên dịch được coi là một môn học cơ bản và bắt buộc cho sinh viên năm thứ 2 chuyên ngành ngôn ngữ Anh. Đối với sinh viên, môn biên dịch không mang tính chất đào tạo chuyên sâu về kĩ năng dịch thuật mà chủ yếu hướng đến việc củng cố kiến thức ngữ pháp và từ vựng, bên cạnh đó, cung cấp những kĩ năng cơ sở về dịch thuật thông qua các bài tập thực hành theo từng chủ đề. Sang năm thứ ba, sinh viên được bổ trợ và nâng cao kỹ năng qua môn dịch nữa là Biên dịch nâng cao. Đối với môn học này, sinh viên được học các chiến lược dịch với từng chủ điểm ngữ pháp và thực hành nhiều bài tập với các chiến lược dịch đó.
Qua quá trình giảng dạy và nghiên cứu về môn học này, tác giả nhận thấy bên cạnh những tiến bộ về kĩ năng dịch, sinh viên Ngôn ngữ Anh gặp phải một số vấn đề trong quá trình truyền tải thông điệp từ tiếng Anh sang tiếng Việt và ngược lại. Qua đó, tác giả đã tổng hợp lý thuyết về những góc nhìn về lỗi biên dịch của một số học giả với hi vọng giúp giáo viên phân tích và đưa ra được hướng khắc phục các lỗi sai thường gặp trong bài dịch của sinh viên, gợi ý cho các cán bộ giảng dạy một hướng tiếp cận người học và giúp sinh viên nhận thức được các lỗi thường mắc phải từ đó có phương pháp học và dịch chính xác khi truyền tải ngôn ngữ từ Anh sang Việt và ngược lại.
Bài nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các lỗi biên dịch, các lỗi này chủ yếu dựa trên hai hệ thống đánh giá và phân tích, đó là ATA (American Translation Association) và NAATI (National Accreditation Authority for Translators and Interpreters in Australia). Hệ thống ATA đánh giá văn bản dịch và phát hiện ra lỗi biên dịch dựa theo 22 loại lỗi biên dịch ví như sự tối nghĩa (ambiguity), cấu tạo từ (word form), hiểu sai văn bản gốc (misunderstanding of the original text), và thêm hoặc bớt từ (addition or omission). Hệ thống NAATI dựa trên 7 lỗi cơ bản để đánh giá bản dịch, ví dụ như việc dịch sai (mistranslation), chọn từ không phù hợp (inappropriate vocabulary), sai dấu câu (incorrect punctuation), sai ngữ pháp (incorrect grammar), viết sai chính tả (incorrect spelling), sự biến đổi nghĩa (distortion of meaning), và ngôn ngữ sử dụng không như người bản ngữ (unidiomatic usage).
Hi vọng bài báo cáo sẽ giúp giảng viên nhận diện được các lỗi biên dịch thường mắc phải từ đó có phương pháp giảng dạy phù hợp, giúp các em sinh viên ngành ngôn ngữ Anh giảm lỗi trong quá trình học tập và công việc sau này. Ngoài ra, các em sinh viên khi hiểu biết về các lỗi biên dịch sẽ có thể chọn được phương pháp học tập môn biên dịch phù hợp, và có các bản dịch chính xác.
Nhóm NCM Ngôn ngữ học ứng dụng Tiếng Anh