Van Phan Le, Van Tam Nguyen, Tran Bac Le, Nguyen Tuan Anh Mai, Viet Dung Nguyen, Thi Tam Than, Thi Ngoc Ha Lai, Ki Hyun Cho, Seong-Keun Hong, Yeon Hee Kim, Tran Anh Dao Bui, Thi Lan Nguyen, Daesub Song, Aruna Ambagala
Dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho ngành chăn nuôi lợn trên toàn cầu. Tại Việt Nam, virus DTLCP kiểu gen II (p72 genotype II) gây bệnh cấp tính trên lợn đã lưu hành từ đầu năm 2019 và trở thành chủng virus gây bệnh chính trên lợn. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đây của nhóm các nhà khoa học đến từ Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã phát hiện ra chủng virus DTLCP tái tổ hợp (rASFV I/II) mang đặc điểm di truyền của cả hai kiểu gen I và II, gây bệnh cấp tính trên lợn nuôi tại miền Bắc Việt Nam.
NGHIÊN CỨU VÀ KẾT QUẢ
Trong tháng 9 và 10 năm 2023, nhóm nghiên cứu Tinh hoa Vaccine và Chế phẩm Sinh học, Khoa Thú y, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã thu thập 26 mẫu máu từ các trang trại gia đình tại 6 tỉnh miền Bắc Việt Nam (Hải Dương, Bắc Giang, Hà Nội, Phú Thọ, Tuyên Quang, Thái Nguyên). Kết quả xét nghiệm Realtime PCR cho thấy tất cả các mẫu đều dương tính với virus DTLCP, với giá trị Ct dao động từ 16,58 đến 32,13.
Nhóm nghiên cứu tiếp tục tiến hành giải trình tự gene các vùng B646L (p72), E183L (p54) và EP402R (CD2v) bằng phương pháp Sanger sequencing. Kết quả phân tích cây phát sinh chủng loại (phylogenetic tree) cho thấy 6/26 mẫu chứa trình tự gene p72 thuộc kiểu gen I, trong khi trình tự gene p54 thuộc kiểu gen II và trình tự CD2v thuộc kiểu huyết thanh VIII, xác nhận đây là chủng virus DTLCP tái tổ hợp rASFV I/II.
Hình 1. Cây phả hệ được xây dựng dựa trên trình tự nucleotide của gen p72 (A), p54 (B) và CD2v (C) từ chủng rASFV I/II tại Việt Nam (hình vuông màu đen), chủng rASFV I/II tại Trung Quốc (hình tròn màu đỏ), chủng ASFV p72 kiểu gen II đầu tiên được báo cáo tại Việt Nam (hình tròn màu đen) và các chủng ASFV p72 kiểu gen I tại Trung Quốc (hình tam giác màu xanh).
NGUY CƠ ĐỐI VỚI CÔNG TÁC PHÒNG CHỐNG DTLCP
Phát hiện này đặc biệt đáng lo ngại, bởi tại Trung Quốc, các chủng virus rASFV I/II đã được báo cáo là có khả năng đề kháng lại miễn dịch do vaccine DTLCP sống giảm độc lực kiểu gen II. Điều này đặt ra mối đe dọa lớn đối với hiệu quả của các vaccine DTLCP hiện có tại Việt Nam, làm giảm khả năng bảo vệ đàn lợn trước chủng virus tái tổ hợp mới nổi.
KẾT LUẬN
Sự xuất hiện của virus DTLCP tái tổ hợp rASFV I/II tại Việt Nam có thể làm phức tạp thêm các biện pháp kiểm soát dịch bệnh, đồng thời đặt ra thách thức lớn trong công tác nghiên cứu và phát triển vaccine mới. Vì vậy, việc giám sát dịch tễ nghiêm ngặt và nghiên cứu vaccine có phổ bảo vệ rộng hơn là cần thiết để ứng phó với sự tiến hóa của virus DTLCP trong thời gian tới.
👉 Nguồn: Detection of Recombinant African Swine Fever Virus Strains of p72 Genotypes I and II in Domestic Pigs, Vietnam, 2023 (Emerging Infectious Diseases, Vol. 30, No. 5, 2024).
Link bài báo: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38666642/