Nghề nghiệp là vấn đề vô cùng quan trọng trọng đời sống của mỗi con người. Có nghề nghiệp con người mới có cuộc sống ổn định, mới làm cho cuộc sống trở nên có ý nghĩa. Câu hỏi đặt ra chọn nghề gì? luôn là vấn đề trăn trở đối với các em khi bước vào ngưỡng cửa của cuộc đời, đặc biệt là đối với học sinh trung học phổ thông. Vì vậy, giáo dục định hướng nghề nghiệp hiện nay có vai trò rất lớn giúp cho học sinh nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp, chọn được nghề phù hợp với bản thân đồng thời đáp ứng được nhu cầu của xã hội, góp phần vào việc phân luồng và sử dụng hợp lí nguồn lao động thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội bền vững.
Các học sinh trung học phổ thông muốn có được định hướng nghề nghiệp tốt phải hội tụ đủ ba yếu tố. Thứ nhất là đam mê, yêu thích, muốn được dành mọi sức lực và tâm huyết để theo đuổi ngành nghề đó. Thứ hai là năng lực, khả năng và thế mạnh của bản thân, mỗi cá nhân phải nắm được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân để có sự chuẩn bị cũng như chọn lựa nghề nghiệp sao cho phù hợp với năng lực của bản thân. Thứ ba là cơ hội nghề nghiệp của ngành mình lựa chọn, là sự hiểu biết về nhu cầu thị trường lao động và định hướng chuyên nghiệp ngay từ khi còn học đại học hoặc trường dạy nghề, ngành nghề đó liệu có đem lại cơ hội cạnh tranh cho các em học sinh trong quá trình tìm kiếm việc làm sau này hay không.
Hiện nay, các học sinh phổ thông lựa chọn nghề nghiệp chủ yếu dựa trên sở thích và lời khuyên của gia đình, chứ chưa thực sự nắm được khả năng của mình có phù hợp với nghề nghiệp hay không. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều bạn trẻ không tìm được việc làm sau khi ra trường, làm lãng phí nguồn đào tạo của xã hội và lãng phí nhân lực trẻ.
Vậy câu hỏi đặt ra, có những cách nào, giải pháp nào giúp học sinh nhận biết về sở thích nghề nghiệp, lựa chọn được nghề nghiệp phù hợp với bản thân mình? Nhóm NCM Phát triển Du lịch và Ngoại ngữ sẽ chia sẻ với các em học sinh về “Lí thuyết mật mã John Holland” giúp các em có thêm có thể tìm hiểu được sở thích nghề nghiệp của bản thân. Từ đó, giúp các em có những sự lựa chọn đúng đắn về ngành nghề của mình trong tương lai.
1. Giới thiệu về Lí thuyết mật mã Jonh Holland
Lí thuyết mật mã Holland được phát triển bởi nhà tâm lí học John Holand (1919-2008). Ông là người nổi tiếng và được biết đến rộng rãi nhất qua nghiên cứu lí thuyết lựa chọn nghề nghiệp. Ông đã đưa ra lí thuyết RIASEC và một số luận điểm rất có giá trị trong hướng nghiệp.
Ông nghiên cứu và chỉ ra rằng bất kì ai cũng thuộc vào một trong 6 kiểu đặc trưng sau đây: Realistic (R) - tạm dịch là người thực tế, thuộc nhóm Kĩ thuật (KT); Investigate (I) – tạm dịch là nhà nghiên cứu, thuộc nhóm nghiên cứu (NC); Artistic (A) – Nghệ sĩ, thuộc nhóm Nghệ thuật (NT); Social (S) – tạm dịch là người công tác xã hội, thuộc nhóm Xã hội (XH); Enterrissing (E) – Tạm dịch là người dám làm, thuộc nhóm Quản lí (QL); Conventional (C) – tạm dịch là người tuân thủ, thuộc nhóm Nghiệp vụ (NV). Mỗi nhóm người này sẽ có những đặc điểm, đặc tính, hạn chế và nghề nghiệp phù hợp khác nhau. Tìm hiểu Bảng 6 nhóm tính cách theo lí thuyết RIASEC Tại đây
Khi nghiên cứu về sáu nhóm tính cách theo lí thuyết RIASEC ông rút ra 2 kết luận:
- Kết luận thứ nhất: Hầu như ai cũng có thể được xếp vào một trong sáu kiểu tính cách và có sáu môi trường hoạt động tương ứng với sáu kiểu tính cách đó là: Nhóm kĩ thuật, nhóm nghiên cứu, nhóm nghệ thuật, nhóm xã hội, nhóm quản lí, nhóm nghiệp vụ.
- Kết luận thứ hai: Nếu một người chọn được công việc phù hợp với tính cách của họ, thì họ sẽ dễ dàng phát triển và thành công trong nghề nghiệp. Nói cách khác: Những người làm việc trong môi trường tương tự như tính cách của mình, hầu hết sẽ thành công và hài lòng với công việc.
Như vậy, sử dụng lí thuyết mật mã Holland là một trong những cách giúp học sinh viết được sở thích và khả năng nghề nghiệp của bản thân và những nghề nghiệp phù hợp nhanh nhất, dễ làm nhất.
2. Các bước vận dụng lí thuyết mật mã Jonh Holland tìm ra sở thích nghề nghiệp của bản thân
Bước 1: Làm phiếu trắc nghiệm phần 1, 2 Tại đây để tìm ra mình thuộc nhóm tính cách nào trong 6 nhóm tính cách theo lí thuyết RIASEC
Bước 2: Vẽ mô hình lục giác và điền 3 nhóm cao nhất
Bước 3: Đọc kĩ bảng 6 nhóm tính cách theo mật mã Holland, nhìn vào nhóm phù hợp với sở thích của mình nhất, nhì, ba, hãy suy nghĩ xem có những khả năng nào (trong các môn văn hóa, cũng như hoạt động ngoại khóa) thích hợp với các công việc trong nhóm này? Ghi lại khả năng đó vào bên cạnh cột số 1,2,3.
Ví dụ: Kết quả trắc nghiệm của em thuộc nhóm Kĩ thuật, trong nhóm Kĩ thuật có rất nhiều ngành, nghề có thể lựa chọn như chăm sóc cây cảnh, thú cưng hay lắp ráp cơ khí, điện tử…. Em hãy xem lại thiên hướng hoạt động của mình trước đây, xem mình đang có thiên hướng hay thích/thu hút bởi những hoạt động nào…. Ghi vào cột cạnh số 1,2,3 bạn vừa làm ra.
Bước 4: Kết nối nhóm tính cách theo RIASEC với Bản đồ thế giới nghề nghiệp (https://tuhoc.com.vn/ban-do-the-gioi-nghe-nghiep/), tìm ra 1 – 2 ngành nghề em muốn chọn.
Hy vọng rằng, trong thời điểm gấp rút chuẩn bị chọn trường, chọn ngành nghề sắp tới, với những gợi ý trên sẽ một phần nào đó giúp cho các em học sinh có thể tự tìm hiểu về sở thích nghề nghiệp của bản thân. Qua đó tìm, và lựa chọn được những ngành nghề phù hợp với năng lực của bản bân, khi đi học sẽ đạt kết quả cao trong học tập. Hạn chế được tình trạng lãng phí tiền bạc của gia đình, chán học, bỏ học, bỏ việc do chọn nhầm hướng học, nhầm nghề. Đồng thời sẽ cung cấp cho xã hội nguồn nhân lực có chất lượng, phù hợp với nhu cầu lao động của xã hội.
Một vài trang web tham khảo khác nhóm sưu tầm được:
https://huongnghiepsongan.com/stnnholland/
https://huongnghiepaau.edu.vn/trac-nghiem-nghe-nghiep/trac-nghiem-dinh-huong-nghe-nghiep-holland-code-riasec
https://rightpath.edu.vn/trac-nghiem-ban-than/trac-nghiem-so-thich-holland
https://laban.edu.vn/trac-nghiem-nghe-nghiep/trac-nghiem-dinh-huong-nghe-nghiep-holland-code-riasec/
https://afterschool.fpt.edu.vn/trac-nghiem-nghe-nghiep-holland/
https://kthn2022.github.io/kthn/html2.html
Nhóm NCM Phát triển Du lịch và Ngoại ngữ - Khoa DLNN