GS.TS Nguyễn Thị Lan: Quy hoạch nông thôn là động lực phát triển nông thôn hiện đại, thích ứng và thông minh

Trong phiên thảo luận tại tổ sáng 7/11, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV về dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã có nhiều đề xuất liên quan đến quy hoạch nông thôn.

Cụ thể, góp ý cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội, dự thảo Luật lần này có nhiều điểm mới quan trọng, thể hiện bước tiến trong tư duy quy hoạch nông thôn gắn với phát triển bền vững và hiện đại. Dự thảo đã làm rõ phạm vi quy hoạch nông thôn, bổ sung các khu chức năng như nông nghiệp công nghệ cao, du lịch sinh thái; đồng thời đơn giản hóa cấp độ quy hoạch, phân cấp mạnh cho địa phương và đưa nội dung phát triển xanh, thông minh, thích ứng biến đổi khí hậu vào trong quy hoạch.

Quy hoạch nông thôn gắn với phát triển nông nghiệp bền vững

Theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, hiện nay, quy hoạch nông thôn của chúng ta vẫn thiên về hạ tầng và không gian sinh hoạt, chưa gắn chặt với quy hoạch sản xuất nông nghiệp và chuỗi giá trị nông sản.

"Tôi đề nghị trong Luật cần quy định rõ: quy hoạch nông thôn phải định hướng đồng thời không gian sản xuất, chế biến, dịch vụ và bảo tồn tài nguyên nông nghiệp. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Xây dựng và Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong hướng dẫn thực hiện", GS.TS Nguyễn Thị Lan nói.

Theo Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, trên thế giới, nhiều quốc gia đã đi theo hướng này. Hà Lan và Nhật Bản xem “quy hoạch nông thôn” là công cụ điều phối sử dụng đất nông nghiệp, bảo vệ cảnh quan và phát triển kinh tế nông thôn xanh. Trung Quốc cũng đã triển khai “Chương trình chấn hưng nông thôn quốc gia” – gắn quy hoạch với phát triển nông nghiệp thông minh và kinh tế nông thôn hiện đại.

Ở trong nước, mô hình ở Đồng Tháp hay Lâm Đồng – nơi quy hoạch nông thôn mới gắn liền với vùng sản xuất công nghệ cao – đã giúp tăng gấp đôi, gấp ba thu nhập của nông dân.

GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã có nhiều đề xuất liên quan đến quy hoạch nông thôn trong phiên thảo luận tại tổ sáng 7/11, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Quy hoạch nông thôn thích ứng biến đổi khí hậu và chuyển đổi xanh

Đánh giá cao việc dự thảo luật đã bổ sung quy định quy hoạch đô thị và nông thôn phải gắn với mục tiêu tăng trưởng xanh, thông minh và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đây là một bước tiến tích cực, thể hiện tư duy mới về phát triển bền vững.

Tuy nhiên luật hiện nay mới chỉ đề cập chung đến bảo vệ môi trường, trong khi các vùng như Đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung, ven biển đang chịu tác động rất mạnh của hạn hán, xâm nhập mặn và sạt lở.

"Tôi đề nghị bổ sung nội dung bắt buộc đánh giá tác động khí hậu, xác định vùng đệm sinh thái, hành lang bảo vệ nguồn nước, và định hướng quy hoạch phát triển xanh, phát thải thấp. Nhiều quốc gia có kinh nghiệm đáng học hỏi. Hà Lan có “Delta Plan for Climate Adaptation” – quy hoạch đồng bằng chống ngập lụt và tái cấu trúc sản xuất nông nghiệp. New Zealand và Hàn Quốc cũng đã áp dụng mô hình quy hoạch nông thôn xanh, giảm phát thải và bảo tồn tài nguyên nước. Ở Việt Nam, Bến Tre là ví dụ điển hình khi chuyển đổi vùng lúa sang cây ăn trái và thủy sản thích ứng mặn – rất thành công và bền vững", Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam nêu dẫn chứng.

Phát triển nông thôn thông minh trong công tác quy hoạch

Dự thảo có nêu mục tiêu hướng tới quy hoạch thông minh, nhưng hiện vẫn dừng ở mức định hướng, chưa có quy định cụ thể về nền tảng dữ liệu số hay hệ thống thông tin quy hoạch. GS.TS Nguyễn Thị Lan đề nghị bổ sung trong Luật quy định rõ việc lập, cập nhật và quản lý quy hoạch nông thôn trên nền tảng dữ liệu số, tích hợp bản đồ GIS thống nhất toàn quốc, để bảo đảm tính minh bạch, dễ giám sát và phù hợp với chương trình chuyển đổi số quốc gia.”

Trên thế giới, Nhật Bản và Hàn Quốc đã triển khai mô hình Smart Village – làng thông minh – kết hợp hạ tầng số, năng lượng sạch, nông nghiệp chính xác và dịch vụ công trực tuyến. Thái Lan có chương trình Digital Village giúp người dân quản lý hạ tầng qua ứng dụng di động. Ở Việt Nam, mô hình thí điểm nông thôn thông minh ở Nam Đàn, Nghệ An bước đầu đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong quản lý đất đai và phát triển kinh tế nông thôn.

Nguồn nhân lực và tri thức quy hoạch nông thôn

Hiện dự thảo chưa có quy định nào về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực làm công tác quy hoạch nông thôn, trong khi đội ngũ cán bộ ở cấp cơ sở hiện nay đang cần được hỗ trợ, nâng cao thêm về chuyên môn và kỹ năng công nghệ. GS.TS Nguyễn Thị Lan đề nghị bổ sung quy định Nhà nước có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nhân lực quy hoạch nông thôn, đồng thời khuyến khích hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu trong công tác này. Đây là điều kiện tiên quyết để bảo đảm chất lượng và tính khả thi của quy hoạch nông thôn trong giai đoạn mới.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, Đức và Hà Lan giao cho các trường đại học nông nghiệp tham gia trực tiếp vào quá trình lập quy hoạch địa phương. Nhật Bản có chương trình Regional Planner Training Program – đào tạo cán bộ quy hoạch gắn với thực tiễn. Ở Việt Nam, nhiều cơ sở đào tạo ngành nông lâm ngư nghiệp có đội ngũ nhân lực tốt, có kinh nghiệm nghiên cứu về quy hoạch hoàn toàn có thể đảm nhiệm vai trò này – Nếu thể chế hóa tốt trong luật thì hoàn toàn có thể huy đọng được đội ngũ trí thưc, khoa học tham gia vào công tác quy hoạch nông thôn.

"Quy hoạch nông thôn không chỉ là việc sắp xếp không gian sống, mà phải là động lực phát triển nông nghiệp, nông thôn hiện đại, thích ứng và thông minh", GS.TS Nguyễn Thị Lan nhấn mạnh.

https://danviet.vn/