Cây lily Lilium poilanei Gapnep mọc hoang dại ở Sapa, Lào Cai, Việt Nam, được người dân bản địa gọi là cây Bách hợp được cho là thuộc nhóm Sinormarton, là nhóm lily quan trọng có dự đoán tạo ra các nhóm lai Asiatic, phù hợp với điều kiện của châu Á. Tuy nhiên, giống lily quý hiếm với số lượng ngày càng giảm trong khu vực này có nguy cơ bị tuyệt chủng cần được lưu giữ, bảo tồn và phát triển giống. Vì vậy, đề tài trọng điểm cấp Học viện trọng điểm giai đoạn 2021- 2023 đã thực hiện với nhiều kết quả thu được đáng quý trong việc xác định các đặc điểm sinh học, cũng như việc nhân giống vô tính cây này, nhằm góp phần cho công tác áp dụng các biện pháp kỹ thuật nhằm bảo tồn và phát triển giống lily quý tại Việt Nam.
Với sự kết hợp những phương pháp cổ điển trong đánh giá điều kiện tự nhiên, sự phân bố cũng như một số đặc điểm hình thái, sinh thái, sinh trưởng, phát triển của cây Bách hợp cũng như kết hợp các phương pháp hiện đại của sinh học phân tử đã mang lại kết quả khá đầy đủ, chi tiết về giống lily quý hiếm với cả thế giới đang mọc hoang dại tại Sapa. Các số liệu chi tiết và hình ảnh về đặc điểm hình thái lá, hoa, củ,… và trình tự đoạn gen trong ribosome, trong lục lạp với hai chỉ thị ITS2 và rpoC1 đã bộc lộ tính ưu việt trong khẳng định sự phân biệt lily L. polinanei ở Sapa với các loài khác thuộc họ Liliaceae.
Bên cạnh đó, cây Bách hợp Sapa cũng được đánh giá khả năng sinh trưởng tại Gia Lâm, Hà Nội với các chỉ tiêu như tỷ lệ mẫu sống, thời gian từ trồng đến mọc lá, đến khi xuất hiện nụ và đến khi ra hoa, với chiều cao cuối cùng, số lá trung bình số lượng nụ hoa, và đường kính hoa tình trạng nhiễm một số bệnh trên cây. Những số liệu này có giá trị khoa học và thực tiễn trong công tác phục vụ việc nhân giống cây lily có nguồn gốc ôn đới tại các vườn ươm có điều kiện khí hậu, địa chất như tại Gia Lâm, Hà Nội. Khả năng nhân giống bằng hình thức giâm củ cũng đã được nghiên cứu thành công tại vườn ươm Hà Nội với những kết quả bước đầu đáng chú ý.
Cuối cùng, nhóm thực hiện đề tài cũng báo cáo kết quả nghiên cứu nhân giống in vitro cây Bách hợp Sapa với đầy đủ các bước nhân giống từ nghiên cứu tạo vật liệu khởi đầu, cũng như nghiên cứu phát sinh hình thái, đến nghiên cứu tạo củ in vitro và nhân củ in vitro hoàn chỉnh nhằm góp phần nhân giống củ lily ở quy mô công nghiệp.
    |
 |
| Hội đồng khoa học đánh giá nghiệm thu đề tài |
Một phần kết quả nghiên cứu thu được của đề tài đã được công bố trên Tạp chí khoa học và công nghệ lâm nghiệp, và tạp chí Australia Journal of Crop Science, và tham dự tại Hội nghị công nghệ sinh học toàn quốc 2023.
Đề tài đã được Hội đồng khoa học nghiệm thu cấp Học viện ngày 7/11/2023. Kết quả nghiên cứu được Hội đồng đánh giá đạt xếp loại khá.
PGS.TS. Bùi Thị Thu Hương – Khoa Công nghệ Sinh học
Ban Khoa học và Công nghệ